Taaltraining en ondergetekende

Beginnersles geheel in de doeltaal (ca 1992)




Voorjaar 1983: ik was 26 en al weer een paar jaar nog nét niet klaar met mijn studie. In de krant stond een kleine advertentie: ‘taleninstituut zoekt docenten Nederlands’. Ik voldeed aan de vereisten: Nederlands was mijn moedertaal, ik had enige onderwijservaring en ik was bereid een korte methodiektraining van het instituut te volgen. Een paar weken later kon ik aan de slag en tot in de jaren negentig was mijn agenda gevuld met een wekelijkse opeenvolging van ‘zakelijke’ cursisten die Nederlands wilden leren: IBM-expats, Shell-, Esso- en Unilever-medewerkers, ambassadepersoneel enz. Ook mijn portemonnee bleef op die manier gevuld. Meestal ging het om intensieve individuele trainingen (d.w.z. hele dagen, hele weken), maar ook kortere lessen en groepjes van twee tot acht cursisten kwamen voor. Bovendien waren er bedrijven die ervoor kozen hun medewerkers niet naar het instituut te sturen; dan vonden de lessen in-company plaats, of soms ook bij de cursist aan huis. Goed, het waren dikwijl vreemde lestijden en het was hollen of stilstaan (je wist nooit wat je de volgende maand zou verdienen), maar het was toch vooral een fascinerende en dankbare bezigheid en tussendoor slaagde ik er zelfs nog in af te studeren!

Het was een tijd van boeiende contacten, want behalve cursisten en de staf van het instituut leerde ik ook veel collega-taaltrainers kennen met de meest uiteenlopende achtergronden. Naast Nederlands en Engels waren Frans, Duits en Spaans de meest gevraagde talen (tegenwoordig liggen de verhoudingen overigens nog zo). Die collega´s kwamen voor een belangrijk deel uit Frankrijk, Duitsland, Engeland, Amerika enz. want het instituut werkte uitsluitend met ‘moedertaalsprekers’.



Zelf netjes in de klas. Spaanse les in Salamanca (1986)



Na een paar jaar werd mij gevraagd of ik, naast het geven van trainingen, ze niet ook eens zou willen proberen te verkopen ... Zo gezegd, zo gedaan en ik bleek er tamelijk goed in, al zeg ik het zelf. Dat had onder andere te maken met mijn enthousiasme voor ‘het product' (dat was ik immers zelf geweest!). Behalve acquisitie, klantencontacten, publiciteit en marketing kreeg ik van lieverlee ook allerlei projecten op mijn bord die we later zouden aanduiden met modieuze termen als productontwikkeling, innovatie, kwaliteitszorg en professionalisering (o.a. selecteren, trainen, observeren en begeleiden van trainers). Voor ik het wist zat ik in het management en na nog een paar jaar had ik de dagelijkse leiding over alle Nederlandse vestigingen van de organisatie, die ook elders in Europa actief was.

De organisatie waar ik 24 jaar voor heb gewerkt, is niet de enige aanbieder van professionele taaltraining in Nederland. Er bestaat sinds de jaren zestig een bescheiden maar gestaag groeiende bedrijfstak die ondernemingen, overheidsinstanties en organisaties in het algemeen voorziet van het product taaltraining. Natuurlijk zat en zit er in de wereld van de commerciële opleidingsinstituten kaf onder het koren, maar de vrije markt is streng: onze opdrachtgevers kijken nauwlettend naar wat er met hun geld gebeurt, en instituten die het niet zo nauw nemen met kwaliteit en klantgerichtheid, bestaan gelukkig meestal maar kort. Gedegen docentenselectie, -training en -begeleiding kosten namelijk veel tijd, geld en menskracht. En dan zwijg ik nog over de financiële consequenties van de opkomst van de nieuwe media, e-learning, het bijhouden en uitbreiden van bibliotheken en Resource Banks en de vraag naar op maat gemaakte maar bij voorkeur wel professioneel ogende lesmaterialen...

Toch neemt taaltraining binnen de Nederlandse opleidingswereld een eigenaardige plaats in. Bedrijfsleven en overheid lijken zich aan de ene kant uiterst bewust van de noodzaak van een zo breed mogelijke, vooral praktische taalbeheersing. Tegelijk echter worden onze diensten nog te vaak vereenzelvigd met de boekjes en audiocassettes waarmee de Prince de Lignac rijk werd, het amateuristische avond-, hobby- of vakantieklasje of … het onvermijdelijke ‘klooster’ in het Zuiden des lands. Maar er is gelukkig méér te koop!
Na al die jaren ben ik nog steeds niet uitgekeken op talen en culturen, en vooral niet op mensen die leren. Voor ik mijn eigen onderneming begon, heb ik nog voor een aantal andere opleidingsorganisaties gewerkt en was ik bestuurslid van de Vereniging Taleninstituten Nederland. Tel daarbij op: een gezonde reislust (meer dan vijftig landen in 25 jaar), een kwart eeuw werken voor Britse bazen en tussen trainers uit alle windstreken, en thuis een Franstalige echtgenote … Men zal begrijpen dat taal, cultuur en communicatie mij in het bloed zitten.
Mensen vragen mij vaak ‘Wat doet uw bedrijf ?’ Aanvankelijk luidde mijn antwoord: ‘Wij verzorgen taaltraining.’ Maar op den duur ging ik het als volgt formuleren: ‘Wij adviseren en begeleiden organisaties en individuele professionals bij het verbeteren van de kwaliteit van hun internationale communicatie.’
En verdraaid, ik deed het meteen een stuk beter op feesten en recepties ...

Hans Aniba
Algemeen Directeur Taaltraining.nl